STANOWISKO SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO z dnia 28 listopada 2022 roku w sprawie ustanowienia roku 2023 Rokiem Kodeksu Supraskiego w województwie podlaskim .

STANOWISKO SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO
z dnia 28 listopada 2022 roku
w sprawie ustanowienia roku 2023 Rokiem Kodeksu Supraskiego w województwie podlaskim .

Kodeks Supraski jest jednym z najstarszych i najcenniejszych na świecie zabytków piśmiennictwa cyrylickiego oraz języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Zawiera on teksty, które przetłumaczone zostały przez uczniów świętych Cyryla i Metodego ze znanych utworów greckich. Kodeks Supraski stanowi fragment Minei Czetii, czyli Czytanej- księgi cerkiewnej zawierającej zbiór żywotów świętych  czczonych przez Kościół wschodni oraz nauki Ojców Kościoła. Pełna Mineja Czetia zawiera 12 tomów, odpowiadającym dwunastu miesiącom. Kodeks Supraski zawiera teksty przeznaczone na miesiąc marzec, który był siódmym tomem cyklu rocznego. Oprócz żywotów zawiera też kazania na okres Wielkiego Postu i Świąt Wielkanocy. Rękopis spisany został w X-XI wieku przez kopistę o imieniu Retko na terenie wschodniej Bułgarii w okolicy Wielkiego Presławia, pierwszej chrześcijańskiej stolicy Słowian. Od XIII wieku kodeks znalazł się na terenie Rusi Kijowskiej i stamtąd na początku XVI wieku trafił do Supraśla.

Kodeks Supraski przechowywany był przez wieki w bibliotece Supraskiego Monasteru. Klasztor posiadał bardzo bogatą bibliotekę, z której zasobu korzystał młody, pochodzący z Wólki Wygonowskiej na Podlasiu Michał Bobrowski. Przez kolejne lata młodzieńcza  fascynacja księgozbiorem przerodziła się w systematyczną pracę badawczą. W roku 1823 dokonał swego największego odkrycia. Już jako profesor Uniwersytetu Wileńskiego i pionier slawistycznych badań archeograficznych ks. Michał Bobrowski wśród starych ksiąg klasztornej biblioteki natrafił na ten kodeks i zapoznał ze swoim odkryciem europejską społeczność naukową. Księga od miejsca swego dotychczasowego przechowywania nazwana została Kodeksem supraskim ( Codex Suprasliensis).  Ks. Michał Bobrowski włączył zabytek do światowego obiegu naukowego, otwierając nową kartę w badaniach nad historią i rozwojem języków słowiańskich oraz dorobku kulturowego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W trakcie badań rękopis został na trwale podzielony na trzy części i dziś 16 kart znajduje się w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Petersburgu, 118 kart w Bibliotece Uniwersyteckiej w Lublanie (Słowenia) i 151 kart w Bibliotece Narodowej w Warszawie, w zbiorach Biblioteki Ordynacji Zamojskiej. Polska część kodeksu, wywieziona do Niemiec w latach II wojny światowej, odnalazła się w 1962 roku w Stanach Zjednoczonych i dzięki amerykańskiej Polonii w lipcu 1968 roku uroczyście wróciła do kraju na statku „Batory”.

Wartość naukowa kodeksu polega na tym, że był on i jest najwcześniejszym i najważniejszym źródłem staro-cerkiewno-słowiańskiego języka. To jeden z najcenniejszych dokumentów historii ludzkości, jedyny na świecie tak obszerny zabytek wczesnego chrześcijańskiego piśmiennictwa słowiańskiego, ściśle związany z tradycją świętych Cyryla i Metodego, uznanych przez Św. Jana Pawła II współpatronami Europy. W każdym uniwersytecie kodeks jest podstawą do studiów filologicznych, rozsławiając imię Supraśla i wskazując na wielki wpływ polskiej myśli naukowej w dziedzinie humanistyki.

W 2007 roku zabytek wpisano na prestiżową listę „Pamięci świata” UNESCO, rejestrującą najbardziej wartościowe obiekty światowego dziedzictwa. Jest on na tejże liście jednym z niewielu dzieł z Polski, obok m.in. rękopisów Fryderyka Chopina.

Wniosek w sprawie ogłoszenia roku 2023 Rokiem Kodeksu Supraskiego na terenie województwa podlaskiego, w imieniu własnym i Konwentu Akademii Supraskiej złożył Jego Ekscelencja Najprzewielebniejszy Jakub, Prawosławny Arcybiskup Białostocki i Gdański .

W roku 2023 przypadają trzy ważne rocznice związane z historią Kodeksu Supraskiego: 1000-lecie istnienia, 500-lecie przybycia do Klasztoru Supraskiego i 200-lecie funkcjonowania w nauce, co w połączeniu z wartością historyczną dokumentu wskazuje na zasadność przychylenia się do złożonego wniosku.

Planuje się powołanie Komitetu Honorowego Obchodów Roku Kodeksu Supraskiego.                                      

W ramach obchodów zostaną zrealizowane następujące działania:

1. Wydanie prestiżowego tłumaczenia Kodeksu Supraskiego na język polski. Wydawnictwo będzie składać się z trzech tomów podzielonych według liczby kart znajdujących się w trzech bibliotekach.
2. Stworzenie trzech rzeźb- pulpitów z kamienia. Pulpity z otwartym Kodeksem i umieszczenie ich w trzech miejscach województwa podlaskiego: Supraśl, Białystok i Wólka Wygonowska.
3. Wydanie książeczki dla dzieci przybliżającej najmłodszym Kodeks Supraski.